کلیات
منظور از گام سوم برجام، اقدامی است که ایران برای تقابل با عهدشکنی های طرف های توافق برجام در دستور کار خود قرار داده است؛ اقدامی که در پی گام دوم و اول برجام برداشته خواهد شد .
جزئیات گام سوم
افزایش تعداد سانتریفیوژها، نصب دوباره سانتریفیوژهای IR-۲و IR-۲ m، افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در آبشار‌های غنی‌سازی و افزایش درصد غنی‌سازی از گزینه‌های مطرح در گام سوم است.
حواشی
پیش از این سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در پاسخ به سؤالی در ارتباط با برداشتن گام سوم از سوی ایران برای کاهش تعهدات برجامی گفته بود: ما گام سوم را بعد از اتمام ۶۰ روز گام دوم برمی‌داریم. هم‌اکنون در حال بررسی امور هستیم و اگر طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل نکنند و همچون گذشته به گفتاردرمانی اکتفا کنند، ایران گام سوم را محکم‌تر و قاطع‌تر برخواهد داشت.
سیدعباس موسوی درخصوص رفتار کشور‌های چین و روسیه نیز در اظهارنظری کنایه‌آمیز خاطرنشان کرد: ایران به هیچ کشوری دل نبسته است و اجازه نمی‌دهد که کارت بازی کشوری نیز شود. ما براساس منافع ملی و امنیت ملی کشورمان تصمیماتی را به‌صورت مستقل اتخاذ می‌کنیم و در این تصمیمات توجه به حقوق ملت ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در روزهای منتهی به فرا رسیدن زمان اجرای گام سوم، دولت ایران از طریق دولت فرانسه تلاش کرد تا آمریکا را مجاب عمل به تعهدات کند، اما این اتفاق رخ نداد.
رئیس جمهور با بیان اینکه در عین حال ۲ ماه دیگر فرصت می‌دهیم، افزود: ضمن این که گام سوم را برمی‌داریم، صحبت می‌کنیم و اگر به توافق رسیدیم باز هم راه برای مذاکره، منطق و توافق وجود دارد.
در همین رابطه رئیس جمهور کشورمان گفت: «بعید میدانم امروز و فردا با اروپا به نتیجه برسیم. گام سوم ایران را که باطن فوق العاده مهمی دارد و شتاب ویژه ای به فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی خواهد داد، اعلام خواهیم کرد. فرصت دو ماهه دیگری برای بازگشت به تعهدات، مذاکره و توافق پیش روی اروپاست.»
اظهارات سازمان انرژی اتمی ایران در مورد گام سوم
وی درباره کاهش تعهدات برجامی عنوان کرد: اگر کاهش تعهداتی باشد باید متمرکز شویم بر ضمیمه یک. راکتور اراک، تولیدات آب سنگین، بازفرآوری سوخت مصرف شده، غنی‌سازی که در گام اول از ۳۰۰ تن عبور کردیم و در گام دوم از خلوص ۳.۶۷ درصد عبور کردیم.
کمالوندی تصریح کرد: سه موضوع باقیمانده یکی فردو است و یکی نظارتهای آژانس است که فعلا بنا نداریم تغییری در نظارتهای آژانس داشته باشیم و تعهدات شفاف‌سازی کما فی‌السابق انجام می‌شود.
وی ادامه داد: ما می‌توانیم غنی‌سازی یک میلیون سو را محقق کنیم. در تحقیق و توسعه بندهای ۳۲ تا ۴۳ عملا هست. چهار موضوع اتفاق افتاده و آژانس امروز مراجعه می‌کند و می‌بیند ۴ اقدام انجام شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: در مسیر غنی‌سازی ما محدودیتی وجود نداشته چون برنامه‌ها برای بلندمدت دیده شده بود.
وی ادامه داد: تا الان هزاران سند برای سانتریفیوژها درست کردیم. چهار اقدام امروز انجام شد یکی در ارتباط با بند 39 و ماشینهای سانتریفیوژ. سانتریفیوژها همانطور که تحقیق و توسعه می‌کنند به انباشت ذخایر ما کمک می‌کنند. این اقدام از دیروز انجام و امروز به آژانس اعلام شد و تولیدات تحقیقاتی ما به ذخایر ما افزوده می‌شوند.
کمالوندی در خصوص گازدهی سانتریفیوژ آی‌آر6 نیز افزود: آی‌آر ۶ قرار بوده در سال ۱۱ برجام گازدهی شود که گازدهی آن را شروع کردیم. راه اندازی زنجیره ماشین آی آر ۴ بیست تایی هم الان انجام شده است. ماشینهای آی آر ۶ را به صورت زنجیره ۲۰ تایی از دیروز گازدهی کرده‌ایم و زنجیره ۳۰ تایی را در برنامه بعدی انجام می‌دهیم.
به گفته کمالوندی، ۴ اقدام دیگر مانده که دو مورد آن راه اندازی زنجیره میانی IR2m است که باید از سال ۱۱ انجام می‌شد که راه اندازی آن و گازدهی زنجیره ۱۰ تایی سانتریفیوژهای IR5s و گازدهی آن برای حدود ۲ ماه آینده انجام می‌شود. می‌توانیم راه اندازی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR4 و راه اندازی زنجیره‌های شاهد ۱۶۴ تایی IR2m و زنجیره میانی سانتریفیوژ IR5s را تا دو ماه آینده داشته باشیم.
وی درباره دعوت از فروتا مدیرکل موقت آژانس گفت که این سفر براساس برنامه گذشته بود و اگر آمانو زنده بود این سفر باید در همین زمان انجام می‌شد. وی فردا صبح وارد تهران می‌شود و تا ظهر ملاقاتهایی با ظریف و صالحی دارد و بعدازظهر تهران را ترک می‌کند.